Η Ελευσίνα στο Μουσείο Μπενάκη!

γράφει η Ανδρονίκη Παντιώρα 

Αθόρυβη, χωρίς να εφησυχάζει, στο απόκοσμο πρόσωπό της, η Ελευσίνα ξυπνά απ’ τα άδυτα του παρόντος στα οποία είχε περιπέσει, αντικρύζοντας τον κρυμμένο της εαυτό, ενώ συστήνεται στο κοινό της ξανά, αναδύοντας τις θαμμένες περγαμηνές της.

Στο πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2023, όλες οι δράσεις είναι μυστήρια με έναν αριθμό. Με την έκθεση «Mυστήριο_29 Ελευσίνα – Ωμό Μουσείο», η Ελευσίνα, παρουσιάζεται στους Αθηναίους, μέσα από την πολιτιστική σταθερά του Μουσείου Μπενάκη, λίγους μήνες νωρίτερα από τη θεσμική της, επίσημη έναρξη.

Γιατί Ωμό Μουσείο; Ρωτήσαμε τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας Μιχαήλ Μαρμαρινό, ο οποίος με διηγηματική, ρέουσα γλαφυρότητα, μας ανέφερε: «Το ωμό στοιχείο της Ελευσίνας είναι ότι είναι απροσποίητη και αυτό είναι ένα κομμάτι της αξίας της. Εμείς προσφέρουμε μία περισχοίνιση σε αυτό που λέγεται έκθεμα. Η Ελευσίνα βέβαια έχει τόσα πολλά εκθέματα που και η ίδια δεν έχει συναίσθηση του εκθεματικού εαυτού της, ούτε της υποστάσεώς της και κάποια μάλιστα δεν τα ξέρουν ούτε οι Ελευσίνιοι».

                                                                       

Δίπλα στον Μιχαήλ Μαρμαρινό, ο Γιώργος Παυλόπουλος, ο άνθρωπος που κρατά στα χέρια του με τη συλλογή του, την ιστορία και το παρελθόν της πόλης του. Ο Γιώργος Παυλόπουλος, συμμετέχει στην έκθεση, καθώς μεγάλος αριθμός αντικειμένων, ανήκουν στη συλλογή του, όπως και στη συλλογή του φίλου του, επίσης Ελευσίνιου Κώστα Λυκίδη, με τον οποίο έχουν δημιουργήσει μια άτυπη συλλεκτική κολλεκτίβα. Είναι οι άνθρωποι που οδηγούν τους διοργανωτές, σε αυτή τη διαδικασία ανάδειξης της πόλης που έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό, είναι οι πραγματικοί μύστες.

« Η έκθεση έχει μια δομή που σου επιτρέπει κυκλοτερώς να μπαίνεις στα ενδότερα, έχει μια μυστηριακή διαδρομή θα λέγαμε, όπου μπορεί κανείς να δει τα υλικά που παρουσιάζονται με ωμό τρόπο. Σε αυτή την έκθεση θα έρθετε σε επαφή με τα υπόγεια ρεύματα που διέπουν, που διατρέχουν την πόλη της Ελευσίνας, που είναι ένα κράμα δυνάμεων και δυναμικών», μας αναφέρει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2023.

                                                                     

Photo Credits: Γιώργης Γερόλυμος

Το πρόγραμμα χωρίζεται σε τρεις μεγάλους άξονες. «Περιβάλλον», «Άνθρωπος – Κοινωνία» και «Εργασία». Πάνω σε αυτούς τους τρεις άξονες, σκηνοθετείται όλο το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας και όλα τα έργα βρίσκονται σε διάλογο με αυτούς τους τρεις άξονες. Η έκθεση ανήκει στον άξονα «Άνθρωπος – Κοινωνία» και είναι μια απόπειρα μιας μυστικής γνωριμίας των Αθηναίων, με την Ελευσίνα, μια πόλη την οποία δεν γνωρίζουν, δεν ξέρουν ποια είναι η πραγματική Ελευσίνα και κυρίως ούτε τη φαντάζονται.

«Αν έβαζα ένα τίτλο σε όλο αυτό το έργο που γίνεται, από την ανακήρυξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2023, θα το ονόμαζα κοινωνική γλυπτική, υπό την έννοια ότι διαμορφώνονται αντιλήψεις, με υλικά και άυλα έργα, σε αυτή τη διαδικασία ανάδειξης της πόλης που έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό», σημειώνει ο Μιχαήλ Μαρμαρινός.

                                                                             

Photo Credits: Γιώργης Γερόλυμος

H Eλευσίνα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου. Στην έκθεση που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη από τις 13 Οκρωβρίου έως τις 27 Νοεμβρίου, παρουσιάζεται η μεγαλύτερη προσκυνηματική διαδρομή, στην ιστορία της Ελευσίνας, ανήκει στην ενότητα «Περιβάλλον», που ξεκινάει απ’ την Αμβέρσα, στις 27 Μαίου 2022, ένας θίασος που λέγεται Time Circus και διασχίζει όλη την Ευρώπη, διέρχεται από τις δύο Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ουγγαρίας και της Ρουμανίας και θα φτάσει στην Ελευσίνα, στις 4 Φλεβάρη, στην τελετή έναρξης. Γίνονται συνεχώς πιλοτικές πρόβες, προκειμένου να γίνει η επίσημη έναρξη την 1 – 1 – 2023. Η τελετή έναρξης θα πραγματοποιηθεί στις 4 – 5 Φλεβάρη, όπου θα είναι και το μεγάλο γεγονός στην πόλη της Ελευσίνας.

                                                                             

Photo Credits: Γιώργης Γερόλυμος

Στην Ελευσίνα, το ελληνικό εργατικό κίνημα βρίσκει μία από τις ισχυρότερες εκφράσεις του. Η γειτνίαση των ιστορικών βιομηχανιών στο θαλάσσιο μέτωπο και η εγκατάσταση 2.000 περίπου Μικρασιατών προσφύγων, που θα εργαστούν σ’ αυτά, διαμορφώνουν γρήγορα συνδικαλιστικά σωματεία, με κυριότερο και μακροβιότερο το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Ελευσίνας – Δυτικής Αττικής, που ιδρύεται το 1934. Μερικές από τις σημαντικότερες απεργίες λαμβάνουν χώρα εδώ, μένοντας στην ιστορία των εργασιακών αγώνων λόγω της μεγάλης τους διάρκειας και της σφοδρότητας της αντιπαράθεσης, που συχνά άφησε πίσω της θύματα. Εκπρόσωπος της ενότητας αυτής ο Δερβενοχωρίτης Βαγγέλης Λίγγος, Πρόεδρος του ΕΚΕΔΑ και πρώην υπεύθυνος τεχνικός ασφαλείας της ΠΥΡ-ΚΑΛ. Στην ενότητα «Εργασία»,  η εικαστική έκθεση με περίπου 4.000 κράνη εργατών της Ελευσίνας, όπου το κάθε κράνος έχει και την ταυτότητα του εργάτη στον οποίο ανήκε, είναι συγκλονιστική.

                                                                     

Συζητώντας με το Γιώργο Παυλόπουλο, και την Επιμελήτρια της έκθεσης,
 Αρχιτέκτονα - Μουσειολόγο, Ερατώ Κουτσουδάκη

Οι συνεντεύξεις των μυστών στην έκθεση σε ρόλο ξεναγών ή οικοδεσποτών, αποτελούν τις προσωπικές μαρτυρίες των ανθρώπων που έχουν συνδέσει άρρηκτα τη ζωή τους με την Ελευσίνα και που χωρίς αυτούς θα ξέραμε λιγότερα. Σε αυτό το ιδιαιτέρως καλλιτεχνικό εγχείρημα πολιτιστικής ανάδειξης που επιχειρείται από τους ανθρώπους της τέχνης, αλλά και από τους Ελευσίνειους που συνδράμουν με πάθος και μεράκι, θα κλείσω με το απόφθευγμα του εξαίρετου Μιχαήλ Μαρμαρινού, από τη συνέντευξή μας, μαζί του. 

«Την ευτυχία την καταλαβαίνουμε αργότερα. Σπάνια αναγνωρίζει κάποιος ότι μια δεδομένη στιγμή είναι πολύ ευτυχισμένος. Μου κάνει εντύπωση με τους συλλέκτες, πως είχανε εκείνη τη δεδομένη στιγμή τη συναίσθηση ότι αυτό το αντικείμενο πρέπει να το μαζέψουνε».