Ουρσουλίνες, 350 χρόνια προσφοράς!

επιμέλεια/φωτογραφίες Πέτρος Καστορίνης

Οι Ουρσουλίνες, είναι μοναχική Αδελφότητα της Καθολικής Εκκλησίας, την οποία ίδρυσε η αγία Άγγελα Μερίτσι το 1533. Η ιδρύτρια αρχίζει να συγκεντρώνει νέες κοπέλες προτείνοντάς τους να ζήσουν έναν άτυπο μοναχικό βίο. Η καθεμιά θα ζει στο σπίτι της και θα είναι στην υπηρεσία των ιερών καθηκόντων τους. 

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Το 1535 συντάσσεται ο πρώτος κανονισμός, ο οποίος ''αρχικός κανονισμός'' στις 8 Αυγούστου εγκρίνεται από τον καρδινάλιο Φραγκίσκο Κορνάρο, επίσκοπο της Μπρέσια. Στις 18 Μαρτίου 1537, η Άγγελα συγκαλεί την πρώτη Γενική Σύναξη της Αδελφότητας. Η Αδελφότητα τίθεται κάτω από την προστασία της αγίας Ούρσουλας. Όταν πέθαινε η αγία Άγγελα, στις 27 Ιανουαρίου 1540, η Αδελφότητα αριθμούσε ήδη περισσότερα από 150 μέλη. 

           

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Κατά το 17ο αιώνα οι Ουρσουλίνες αρχίζουν να απλώνονται σ’ ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ στις αρχές του 18ου αιώνα εγκαθίστανται και στην Ελλάδα (Τήνο και Νάξο) καθώς και στο νέο κόσμο, με ιδιαίτερη αφοσίωσή τους, πάντα, τη μόρφωση των κοριτσιών και τη διδασκαλία της χριστιανικής πίστης. Κατά τη Γαλλική Επανάσταση υφίστανται διωγμούς και έχουν ως θύματα ολόκληρες Κοινότητες. Κατά το 19ο και 20ο αιώνα η εξάπλωση της Αδελφότητας φθάνει σε όλα τα μέρη της γης.

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Οι δυο πρώτες ελληνίδες Ουρσουλίνες, από το Κάστρο της Νάξου, συναντώνται κατά τη δεκαετία του 1670. Όμως, ως ημερομηνία εγκατάστασής τους στην Τήνο αναφέρεται η 15η Ιουλίου 1704. Πρόκειται για αφιερωμένες γυναίκες που ζουν με την πατρική τους οικογένεια, τηρούν τον κανονισμό της αγίας Άγγελας και βοηθούν τους εφημερίους στο ποιμαντικό έργο. 

               

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Η καλή τους φήμη και η αποτελεσματικότητα της προσφοράς τους γρήγορα βρήκε μιμητές και στη γειτονική Σύρο. Αυτός ο τρόπος ζωής διατηρήθηκε και στα δυο αυτά νησιά, και οι τελευταίες κοσμοκαλόγριες έφθασαν μέχρι το δεύτερο μισό του 2ου αιώνα..

   

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Το 1739, ύστερα από κάποιες αποτυχημένες προσπάθειες, επιτυγχάνεται η εγκατάστασή τους και στη Νάξο, όπου άρχισαν να συγκεντρώνονται κορίτσια από το αρχιπέλαγος αλλά και από την Κωνσταντινούπολη και την Εγγύς Ανατολή για να διδαχθούν ανάγνωση, γραφή, εργόχειρο χριστιανική κατήχηση. Μετά την Επανάσταση, η Σχολή της Νάξου εξελίσσεται σε ένα από τα καλύτερα σχολεία το ελεύθερου Ελληνικού Κράτους. 

     

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Η Σχολή συνέχισε να λειτουργεί μέχρι το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διατηρώντας πάντοτε την καλύτερη φήμη. Μετά τον πόλεμο επαναλειτούργησε. Όμως ήδη από τις δεκαετίες του ΄50 και του ΄60 τόσο η αλλαγή στη νοοτροπία των νέων (έπαψαν να λειτουργούν τα οικοτροφεία), όσο και οι νέες απαιτήσεις από τα εκπαιδευτικά συστήματα κατέστησαν δύσκολη τη λειτουργία της Σχολής σ’ ένα νησί. Το 1970 έκλεισε η περίφημη ''Σχολή των Ουρσουλινών'' στη Νάξο, και οι λιγοστές μοναχές που είχαν απομείνει μετατέθηκαν στις αντίστοιχες Μονές στην Τήνο και στην Αθήνα.

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Το 1862 ιδρύεται στην Τήνο οργανωμένο μοναστήρι Ουρσουλινών. Ήταν ένα ξεκίνημα για ένα λαμπρό μέλλον, που έμελλε να στεγάσει ταυτόχρονα ή διαδοχικά ορφανοτροφείο, οικοτροφείο, γαλλικό Γυμνάσιο, πανεπιστήμιο, ελληνικό δημοτικό, ταπητουργία, ραπτική, αργαλειούς στην κυριολεξία μία κοινωνία εκμάθησης. Ήταν επίτευγμα της αγγλικής καταγωγής Μαρίας-Άννας Ληβς, η οποία γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1825 και είχε ασπαστεί το μοναχικό σχήμα των Ουρσουλινών. Δυο χρόνια μετά την εγκατάστασή τους στην Τήνο, είχε ήδη σχηματιστεί μια μικρή κοινότητα από τέσσερις αδελφές και ένα σχολείο, όπου φοιτούσαν εικοσιτέσσερα κορίτσια του νησιού. 

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Το 1876-1877, έχουμε αιτήσεις απ’ όλο το χώρο της Ανατολής για να γίνουν δεκτές μαθήτριες στο Σχολείο που βρίσκεται στο χωριό Λουτρά. Το 1890 το δυναμικό του Σχολείου αριθμεί 36 καλόγριες (13 Ελληνίδες Τηνιακές, 13 Γαλλίδες και οι υπόλοιπες διαφόρων εθνοτήτων), και 102 μαθήτριες (54 καθολικές και 48 ορθόδοξες). Κατά την περίοδο 1910-1930, περίοδος της μεγάλης ακμής της Σχολής, φοιτούν σ’ αυτήν περισσότερες από 300 οικοτροφες μαθήτριες απ’ όλο τον ελλαδικό κόσμο. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Σχολή έκλεισε, αφού ήταν δύσκολη τόσο η φοίτηση όσο και η ασφάλεια των μαθητριών. Μετά τον πόλεμο η επαναλειτουργία ήταν δύσκολη. 

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Οι νησιώτες εγκατέλειπαν τα νησιά τους για να αναζητήσουν δουλειά στην πρωτεύουσα ή στις μεγάλες πόλεις. Η Τήνος άδειαζε και τα χωριά ερήμωναν. Ελλείψει μαθητριών, το Σχολείο περιορίζεται στα παιδιά του δημοτικού, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1984. Όμως από τη δεκαετία του 1960, στους ίδιους χώρους, λειτούργησε σχολή ταπητουργίας καθώς και αργαλειού, σε μια προσπάθεια να προσφέρουν απασχόληση στις κοπέλες της Τήνου. Στην αρχή της δεκαετίας του ’90 έκλεισε κι αυτή. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Σχολή των Λουτρών Τήνου γνώρισε ένδοξες μέρες στο παρελθόν, τις οποίες με νοσταλγία αναπολούν όσοι και όσες τις έζησαν από κοντά. 

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

Από το 1947 άρχισε η εγκατάσταση των Αδελφών στην πρωτεύουσα, όπου από το 1952 άρχισαν να λειτουργούν στο Ψυχικό εκπαιδευτικό συγκρότημα Γυμνασίου-Λυκείου, το οποίο ολοκληρώθηκε με Δημοτικό Σχολείο το 1976, στην περιοχή του Αμαρουσίου.

Από το εσωτερικό της Μονής Ουρσουλίνων στα Λουτρά της Τήνου

H ιστορία της επί 350 έτη παρουσίας των Ουρσουλινών στην Ελλάδα καθώς και το έργο της Οικογένειας Leeves που ''τάχθηκαν'' στην υπηρεσία της Ευαγγελικής και της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα, θα παρουσιαστούν σε μια μοναδική εκδήλωση, την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου 2019 στις 19:00, στο αμφιθέατρο της Ελληνογαλλικής Σχολής Ουρσουλινών, Ψυχάρη 10, Νέο Ψυχικό. H Ευαγγελική και Καθολική Εκκλησία της Ελλάδας και η Ιερά Αρχιεπισκοπή Καθολικών Αθηνών, θα είναι αρωγοί σε μια εξέχουσα συνάντηση με την ιστορία. Στην οργανωτική επιτροπή, βρίσκονται οι  Έρση Αντωνιάδου, Ειρήνη Κακαβελάκη, Λένα Λάνδρου, Άντζελα Σεστρίνη, Μαρία Σικ και Στέλλα Φωσκόλου, όπου και προετοιμάζουν τις απαραίτητες εργασίες για την ανάδειξη της προσφοράς της οικογένειας Leeves που συνδύασε την πνευματική τους ζωή με την έντονη δράση.

Η έναρξη των ομιλιών θα ξεκινήσει με τον διευθυντή του Ελληνικού Ιστορικού Ευαγγελικού Αρχείου, Ιωάννη Τσεβά, για τη ζωή και το έργο του πρώτου διευθυντή της Βιβλικής Εταιρείας στην Ελλάδα, του Henry Daniel Leeves, θα συνεχιστεί με το διευθυντή του Συνδέσμου Αγγλικανικών Εκκλησιών Rev.Dr. Lee Gatiss, ο οποίος θα αναφερθεί στο ''Κίνημα της Οξφόρδης'' και θα ολοκληρωθεί με την παρουσίαση του Διευθυντή, Αρχειοφύλακα και Βιβλιοθηκάριου του Αρχείου της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου-Τήνου π. Μάρκου Φώσκολου, των δύο ξεχωριστών προσωπικοτήτων, της Μαίρη-Ανν και Σοφία Leeves. Η εκδήλωση θα πλαισιώνεται μουσικά, υπό τους ήχους της χορωδία Manus Apertae.