γράφει η Ανδρονίκη Παντιώρα
Με μια ευρύτητα και οξύτητα σκέψεως, Σμυρνέϊκη ρίζα, ρωμαϊκό dna και μια πολύ-πολυτισμιτικότητα στις καταβολές του, συναντήσαμε χθες στο «Χαρτόπολις» τον εξέχοντα ποιητή, συγγραφέα και μεταφραστή Χάρη Βλαβιανό, στις καθιερωμένες πλέον, εβδομαδιαίες και πολύ ξεχωριστές παρουσιάσεις της Ελένης Νικολέλη στο Φάρο Ψυχικού.Ακμαίος, γοητευτικός και άμεσος στο λόγο του και στην προσέγγισή του, ο Χάρης Βλαβιανός βρέθηκε στο «Χαρτόπολις» για το τελευταίο του βιβλίο «Αυτό είναι το γράμμα μου στην Οικουμένη», που αναφέρεται στην Έμιλυ Ντίκινσον, την κορυφαία, ριζοσπαστική, αντισυμβατική Αμερικανίδα ποιήτρια του 19ου αιώνα, με την οποία ο ίδιος έχει ασχοληθεί πολλά χρόνια και κατά καιρούς επέστρεφε για να συνειδητοποιεί όπως χαρακτηριστικά μας ανέφερε, ότι ενώ ήταν μια γυναίκα που έγραψε τα ποιήματά της το 1860, παραμένει πολύ σύγχρονη μέχρι σήμερα. 
«…Τα στοιχεία του χαρακτήρα της και της προσωπικότητας της, αποτυπώνονται αναμφισβήτητα και στην ποίησή της. Μια ποίηση δυνατή, λιτή, στοχαστική, που για εμένα ήταν πρόκληση για να τη μεταφράσω. Τα ποιήματά της Ντίκινσον είναι μικρά, πυκνά, έχει αυτές τις περίφημες παύλες που τα σπάει, έχουν ένα πολύ ωραίο διασκελισμό και είναι παράλληλα πολύ στοχαστικά, διαθέτοντας επίσης ειρωνεία και αυτοσαρκασμό, στοιχεία τα οποία είναι πολύ ελκυστικά στην ποίηση και δείχνουν βάθος στοχασμού. Δεν υπάρχει ρητορεία, εξεζήτηση, δεν υπάρχει μεγαλοστομία.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Χάρης Βλαβιανός, πέραν του πλήθους ποιητικών συλλογών που έχει εκδώσει με την " Αυτοπροσωπογραφία του Λευκού" να διακρίνεται, αποσπώντας το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2019, μεταξύ άλλων, διευρύνοντας τις εσωτερικές και γλωσσικές του αναζητήσεις, μας έχει αφήσει δυνατή λογοτεχνική κληρονομιά με τα δύο μοναδικά αυτοβιογραφικά βιβλία που έχει γράψει, το "Αίμα νερό", που αφορά την επώδυνη σχέση με τους γονείς του, όπου όπως μας εξιστορεί, έπρεπε να βρει ένα τρόπο να μιλήσει για δύσκολα ζητήματα σε σχέση με τους γονείς, χωρίς να πέσει στην παγίδα του μελοδραματισμού, επισημαίνοντας με νόημα ότι «...το μελόδραμα είναι κάτι που απεχθάνομαι και ουσιαστικά αποτελεί και την αποτυχία του αισθήματος. 
Ελπίζω ότι κατάφερα να αποφύγω τη συναισθηματολογία, κόβοντας το βιβλίο, την αφήγηση σε 45 κομμάτια και γράφοντας ένα είδος σπαστού μυθιστορήματος, θρυμματισμένου, προκειμένου να έχω ένα καλύτερο έλεγχο συνολικά και ειδικά, ωσάν να έγραφα ένα ποίημα. Να έχει την πυκνότητα και την καθαρότητα που έχει ένα ποίημα. Ήτανε σαν να ανοίγεις ένα οικογενειακό άλμπουμ και να εστιάζεις σε περιόδους της ζωής μου. Βέβαια κάθε αυτοβιογραφία εμπεριέχει και το στοιχείο της μυθοπλασίας, από ένα σημείο και μετά γίνεται λογοτεχνία. Εξαρχής το στοίχημα του βιβλίου ήταν να διαβαστεί με λογοτεχνικές απαιτήσεις.» Το δεύτερο βιβλίο με τίτλο "Τώρα θα μιλήσω εγώ", συμπυκνώνει έναν δραματικό μονόλογο, νουθετώντας τη φωνή της αδελφής του, η οποία χάθηκε από τη χρήση ναρκωτικών, χωρίς να αφήσει ίχνη ζωής πίσω της και κυρίως για τη σχέση της με τη μητέρα.
Με ενδιέφερε επίσης και η ζωή της η οποία ήταν πολύ αντισυμβατική σε πολλές πτυχές και ρηξικέλευθη, καθώς είχε μια πολύ ιδιαίτερη σχέση και στάση σε θέματα της πίστης και της έννοιας του θεού. Δεν πίστευε στη σωτηρία της ψυχής για παράδειγμα όπως πίστευαν όλοι οι άνθρωποι τότε την εποχή εκείνη. Έχω μεταφράσει πάρα πολλά ποιήματα που δείχνουν αυτή τη σχέση. Με έλκυε εξαρχής και το γεγονός ότι το ομολογούσε ως γυναίκα, αν σκεφτεί κανείς το ρόλο των γυναικών την εποχή εκείνη σε μια πουριτανική κοινωνία, τι τόλμη χρειαζόταν για μια γυναίκα να πάρει τέτοιου είδους αποφάσεις, όπως ταυτόχρονα και το γεγονός ότι είχε επιλέξει την ελευθερία του να μένει μόνη της στο σπίτι, προκειμένου να γράφει.
Πολύ τολμηρό επίσης από μέρους της ήταν ότι δεν υπάκουσε τότε στις προτροπές του Χίγκινσον (κριτικός λογοτεχνίας), μια πολύ σημαντική σχέση της Ντίκινσον, όπου σε πολύ νεαρή ηλικία του είχε στείλει μια επιστολή που θεωρείται η πιο σημαντική στην αμερικάνικη λογοτεχνία και στην οποία ζητούσε τη γνώμη του για τα ποιήματα που γράφει, αυτός διαφωνούσε με τον τρόπο που έγραφε, δεν του ήταν αρεστός, κατανοητός, παρόλ’ αυτά όμως η Ντίκινσον, δεν σταμάτησε να γράφει», ξεχωρίζει συνεχίζοντας ο Χάρης Βλαβιανός.
 |
| Συζητώντας με την Έφη Ανδρεουλάκου, ψυχολόγο και συγγραφέα "Το παζλ" από τις εκδόσεις "Key Books" |
Ελπίζω ότι κατάφερα να αποφύγω τη συναισθηματολογία, κόβοντας το βιβλίο, την αφήγηση σε 45 κομμάτια και γράφοντας ένα είδος σπαστού μυθιστορήματος, θρυμματισμένου, προκειμένου να έχω ένα καλύτερο έλεγχο συνολικά και ειδικά, ωσάν να έγραφα ένα ποίημα. Να έχει την πυκνότητα και την καθαρότητα που έχει ένα ποίημα. Ήτανε σαν να ανοίγεις ένα οικογενειακό άλμπουμ και να εστιάζεις σε περιόδους της ζωής μου. Βέβαια κάθε αυτοβιογραφία εμπεριέχει και το στοιχείο της μυθοπλασίας, από ένα σημείο και μετά γίνεται λογοτεχνία. Εξαρχής το στοίχημα του βιβλίου ήταν να διαβαστεί με λογοτεχνικές απαιτήσεις.» Το δεύτερο βιβλίο με τίτλο "Τώρα θα μιλήσω εγώ", συμπυκνώνει έναν δραματικό μονόλογο, νουθετώντας τη φωνή της αδελφής του, η οποία χάθηκε από τη χρήση ναρκωτικών, χωρίς να αφήσει ίχνη ζωής πίσω της και κυρίως για τη σχέση της με τη μητέρα.
O Χάρης Βλαβιανός γεννήθηκε στη Ρώµη το 1957. Σπούδασε Οικονοµικά και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήµιο του Μπρίστολ και Πολιτική Θεωρία και Ιστορία στο Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης. Έχει εκδώσει δώδεκα ποιητικές συλλογές, µε πιο πρόσφατες τις Διακοπές στην πραγματικότητα (2009) [Βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω»], Σονέτα της συµφοράς (2011) και Αυτοπροσωπογραφία του λευκού (2019), που απέσπασε το Βραβείο του Ιδρύματος Πέτρου Χάρη - Ακαδημία Αθηνών, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2019, το βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού «Ο Αναγνώστης» και το βραβείο Public (Κατηγορία «Σύγχρονη Ελληνική Ποίηση»). Ποιήματά του έχουν µμεταφραστεί σε πολλές ευρωπαϊκές γλώσσες και έργα του έχουν εκδοθεί στην Αγγλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Σουηδία, στην Ολλανδία, στην Ιρλανδία και στην Ισπανία. Το 2020 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη "Η άγονη γη" (Δίγλωσση έκδοση), του Τ.Σ. Έλιοτ, σε εισαγωγή, μετάφραση και σημειώσεις του Χάρη Βλαβιανού. Διδάσκει ιστορία και πολιτική θεωρία στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος.
